Phau ntawv hauv Colonial Mexico

Pin
Send
Share
Send

Txhawm rau nug txog kab lis kev cai luam tawm nyob rau hauv pawg yog sib npaug los nug yuav ua li cas Western kev vam meej tau nkag mus rau peb lub teb chaws.

Cov phau ntawv luam tawm tsis yog ib yam dab tsi uas ua tsis taus nws cov haujlwm hauv kev siv tshwj xeeb thiab kev siv qis. Phau ntawv yog qhov khoom tshwj xeeb rau qhov uas nws yog lub rooj zaum ntawm kev sau ntawv, uas tso cai rau kev xav kom rov ua dua tshiab thaum tsis tuaj, dhau sijhawm thiab chaw. Nyob hauv Tebchaws Europe nws tus kheej, qhov tsim muaj ntawm lub rooj noj mov hom luam ntawv tau ua rau nws muaj peev xwm nthuav mus rau qhov muaj peev xwm tshaj plaws ntawm kev tshaj tawm ntawm qhov kev xav, los ntawm kev sau ntawv xov xwm, thiab tau muab Western kab lis kev cai ib qho ntawm nws cov cuab yeej muaj zog. Nrog qhov kev tsim kho no, siv hauv Gutenberg Ntawv Vajtswv ntawm 1449 thiab 1556, kev tsim cov ntawv luam tawm tau mus txog qhov kev paub tab nyob rau lub sijhawm kom nrog European nthuav, pab nws ua kom rov muaj zog thiab rov tsim cov kab lis kev cai ntawm Lub Ntiaj Teb Qub hauv cov cheeb tsam thiab cov xwm txheej raws li tej thaj chaw deb. cov uas Spanish pom nyob hauv Asmeskas thaj av.

Qeeb nkag mus rau sab qaum teb

Cov lus qhib ntawm txoj hauv kev ntawm sab hauv Tshiab Spain yog cov lus piv txwv. Lub Camino de la Plata koom nrog thaj chaw ntawm New Spain nrog thaj chaw qaum teb, yuav luag ib txwm cim los ntawm ib thaj chaw ntawm thaj chaw mus rau lwm qhov, nyob hauv nruab nrab ntawm cov chaw tsis muaj neeg coob nyob hauv thaj chaw, nyob hauv qhov kev hem thawj tsis tu ncua ntawm cov pawg siab phem, ntau npaum li cas rugged thiab tsis kam. Spanish muaj ntau dua li nws cov cheeb tsam yav qab teb. Cov neeg kov yeej tseem nqa lawv cov lus, lawv tus qauv zoo nkauj, lawv txoj hauv kev xeeb tus neeg tseem ceeb tshaj plaws hauv kev ntseeg, thiab feem ntau cov kev xav zoo li txawv ntawm cov neeg hauv paus txawm lawv ntsib. Nyob rau hauv tus txheej txheem uas tau kawm me ntsis, thiab nkag siab tsawg dua, qee cov ntawv sau cia pab peb kom pom tseeb tias phau ntawv luam tawm tau nrog cov European nyob hauv lawv qhov kev nkag qeeb ntawm sab qaum teb. Thiab zoo li txhua yam ntawm sab ntsuj plig thiab khoom siv uas tuaj nrog lawv, nws tau los rau cov cheeb tsam no los ntawm Royal လမ်းကြောင်း ntawm Tierra Adentro.

Nws yuav tsum tau hais tias cov phau ntawv tsis tas yuav tsum tos txog txoj kev yuav raug kos kom ua lawv cov ntsej muag hauv thaj chaw, tab sis, theej lawv tuaj txog nrog thawj qhov kev tawm tsam, raws li kev tsis pom kev ntawm cov neeg ua ntej ntawm Spanish. Nws tau paub tias Nuño de Guzmán, tus kov yeej ntawm New Galicia, nqa nrog nws ntim ntawm lub xyoo caum ntawm Tito Livio, tej zaum cov lus txhais ua lus Mev luam tawm hauv Zaragoza hauv 1520. Cov xwm txheej zoo li ntawm Francisco Bueno, uas tuag ntawm txoj kev los ntawm Chiametla rau Compostela hauv 1574, qhia txog yuav ua li cas, los ntawm cov neeg tshaj lij tshaj plaws mus rau feem ntau ntawm cov tub lag luam, lawv txuas ntxiv mus rau lawv kev vam meej hauv thaj chaw deb, los ntawm cov tuam txhab ntawv. Bueno nqa nrog nws cov khoom peb phau ntawv ntawm sab ntsuj plig: Kos duab ntawm Kev Ua Haujlwm Pabcuam Vajtswv, Christian Lus Qhuab Qhia thiab Vita Tshaj tawm ntawm Fray Luis de Granada.

Txhua yam zoo li yuav qhia tau tias tau ntev, kev nyeem ntawv thiab muaj phau ntawv hauv thaj chaw no feem ntau yog kev coj ua ntawm cov neeg ntawm keeb kwm European lossis nqis los. Los ntawm qhov thib ob ib nrab ntawm lub xyoo pua 16th, cov pab pawg hauv paus tebchaws sab qaum teb ntawm thaj tsam nruab nrab txuas ntxiv tsuas muaj kev sib txuam nrog cov khoom txawv teb chaws no, txawm hais tias lawv tau nyiam rau nws cov duab.

Qhov no yog qhia tawm los ntawm ib daim ntawv txheeb ze ntawm 1561, uas tseem yog lub cim ntawm cov voj voog loj ntawm cov phau ntawv ntawm lub sijhawm ntxov. Tau txais qhov kev txiav txim los ntawm Guadalajara mus ntsib tiag tiag ntawm Minas de Zacatecas, txhawm rau nrhiav cov chaw txwv tsis pub ua, lub vicar Bachiller Rivas pom ntawm "cov neeg Mev thiab lwm tus neeg ntawm cov mines" txaus ntim ntawm cov ntawv txwv tsis pub sau peb hnab. lawv, uas qhia tau tias qhov teeb meem luam tawm tsis muaj luv. Tau muab cia rau hauv qhov chaw siab ntawm lub tsev teev ntuj kom coj lawv mus rau Guadalajara, qhov kev fij tseg ntawm Antistann -of Purépecha keeb kwm- hauv cov tuam txhab ntawm nws tus tij laug thiab lwm tus phooj ywg Indian ntawm nws, qhib cov pob no thiab pib nthuav tawm lawv cov ntsiab lus ntawm lwm tus neeg Isdias. Qhov kev siv yog txhais yuam kev vim nws tuaj yeem ua rau peb lees txais cov paj xyoob ntoo hauv cov phau ntawv yam tsis muaj ado ntxiv. Tab sis Anton thiab Isdias Asmesliskas uas raug nug tau lees txim tias lawv tsis tuaj yeem nyeem, thiab qhov kev fij fij tshaj tawm hais tias nws tau nqa cov phau ntawv mus saib ntawm cov duab uas lawv muaj.

Kev mob siab rau kev nyeem cov ntaub ntawv uas tau twv hauv qee kis tau txaus siab los ntawm ntau yam txheej txheem. Feem ntau, cov phau ntawv tau thauj raws li tus kheej cuam tshuam, uas yog, tus tswv coj lawv nrog nws los ntawm lwm thaj chaw ua ib feem ntawm nws lub nra. Tab sis nyob rau lwm lub sijhawm lawv tau hloov mus ua ib feem ntawm kev lag luam kev lag luam uas tau pib hauv Veracruz, qhov twg txhua cov zaub mov xa ntawv tau ua tib zoo tshawb xyuas los ntawm cov thawj coj ntawm Kev Ua Lag Luam, tshwj xeeb los ntawm 1571, thaum Lub Chaw Haujlwm Dawb Huv tau tsim nyob hauv Indies. los tiv thaiv kev kis kab mob ntawm cov Protestant tswv yim. Tom qab ntawd - yuav luag tas ib txwm tom qab tsum nres hauv Mexico City - cov ntaub ntawv pom lawv txoj kev dhau los ntawm kev cuam tshuam ntawm phau ntawv muag. Cov tom kawg yuav xa lawv mus rau cov tog neeg txaus siab, consigning lawv mus rau tus tsav tsheb mule uas nqa cov phau ntawv qaum teb nyob tom qab ntawm tus zag, nyob rau hauv cov thawv ntoo uas npog nrog tawv los tiv thaiv huab cua phem thiab kev phom sij ntawm txoj kev los ntawm kev puas tsuaj xws li cov khoom thauj. Txhua phau ntawv uas twb muaj lawm nyob rau sab qaum teb tau mus txog thaj tsam qaum teb hauv qee txoj kev no, thiab lawv qhov muaj nyob hauv cov cheeb tsam uas npog los ntawm txoj kev tuaj yeem sau tseg txij li ib nrab ntawm xyoo pua 16th hauv Zacatecas, thiab txij xyoo 17th hauv thaj chaw xws li Durango. , Parral thiab New Mexico. Siv thiab qee zaum tshiab, cov phau ntawv npog tau ib txoj kev ntev los ntawm lawv txoj kev ncaim ntawm European cov khw luam ntawv, lossis tsawg kawg los ntawm cov tau tsim hauv Mexico City. Qhov xwm txheej no tau kav ntev txog rau caum xyoo thib peb ntawm lub xyoo pua puv 19, thaum qee lub tshuab luam ntawv tuaj txog hauv cov ntu no thaum lossis tom qab tawm tsam kev ywj pheej.

Lub lag luam nam

Cov ntsiab lus ntawm kev lag luam tawm ntawm cov kev ncig ntawm cov phau ntawv yog, txawm li cas los xij, qhov kev ua tsis yooj yim vim tias cov phau ntawv tsis them se alcabala, yog li ntawd lawv cov tsheb tsis tsim cov ntaub ntawv ceev. Feem ntau ntawm cov ntawv tso cai thauj phau ntawv mus rau cov thaj av uas tsuas yog tshwm sim hauv cov ntawv sib txuas lus tau raug rau ntu thib ob ntawm 18th caug xyoo, thaum ceev faj txog kev ncig ntawm cov teeb meem luam tawm raug ntxiv kom tiv thaiv tsis tau qhov sib txawv ntawm cov tswv yim ntawm Enlightenment. Qhov tseeb, cov lus tim khawv uas cuam tshuam txog kev xa cov khoom tuag - cov lus tim khawv - thiab kev tswj hwm lub tswv yim uas xav tau los tsim los ntawm kev saib xyuas kev ncig ntawm cov teeb meem luam tawm, yog cov haujlwm uas feem ntau qhia rau peb paub tias hom ntawv sau rau ntawm Camino de La Plata rau cov cheeb tsam nws txuas.

Hauv cov lus sib hais, cov kev sib sau ntau tshaj plaws uas muaj nyob hauv lub sijhawm thaum ub yog cov uas tau sib sau ua ke hauv Franciscan thiab Jesuit cov rooj sib txoos. Piv txwv li Zacatecas Tsev Kawm Qib Siab Kev Tshaj Tawm Kev Sawv Cev Piv Txwv, piv txwv li nyob hauv ntau dua 10,000 ntim. Rau nws qhov, lub tsev qiv ntawv ntawm Jesuits ntawm Chihuahua, tau tsim tawm xyoo 1769, muaj ntau dua 370 lub npe-nyob rau qee kis muaj ntau qhov ntau-, tsis suav nrog cov uas tau sib cais vim lawv tau txwv tsis pub ua haujlwm lossis vim tias lawv twb muaj qhov ua haujlwm ntau. Cov. Lub tsev qiv ntawv Celaya muaj 986 tus ua haujlwm, thaum ntawd San Sanis de la Paz tau mus txog 515 tus ua haujlwm. Nyob rau hauv dab tsi tseem nyob ntawm lub tsev qiv ntawv ntawm Jesuit College ntawm Parras, nyob rau hauv 1793 ntau dua 400 tau lees paub.Qhov kev sau no ntau nyob rau hauv ntau pab rau kev kho ntawm cov ntsuj plig thiab cov kev cai dab qhuas kev coj ua los ntawm cov friars. Yog li, kev tsis txaus siab, cov koom ua lag luam, cov tawm tsam, cov ncauj lus thiab cov lus qhuab qhia yuav tsum muaj nyob rau hauv cov chaw nyeem ntawv no. Cov ntawv luam tawm kuj tseem ceeb pabcuam hauv kev txhawb nqa kev sib raug zoo ntawm cov laity hauv daim ntawv ntawm novenas thiab lub neej ntawm cov neeg dawb huv. Nyob rau hauv qhov kev nkag siab no, phau ntawv yog ib qho kev hloov tsis tau thiab ib phau ntawv qhia tau zoo los ua raws cov kev ua ke thiab cov tib neeg kev coj ntawm cov ntseeg kev ntseeg (loj, thov Vajtswv) hauv kev rho tawm ntawm cov cheeb tsam no.

Tab sis qhov kev tshaj tawm txoj moo zoo kuj xav tau ntau yam hauv ntiaj teb paub. Qhov no piav qhia txog cov muaj nyob hauv cov tsev qiv ntawv cov phau ntawv txhais lus thiab ntu grammars ntu hauv kev paub ntawm cov lus autochthonous; ntawm cov phau ntawv hais txog astronomy, tshuaj, phais thiab tshuaj ntsuab uas tau nyob hauv lub tsev qiv ntawv ntawm Colegio de Propaganda Fide de Guadalupe; lossis daim ntawv theej ntawm phau ntawv De Re Metallica los ntawm Jorge Agrícola - qhov tseem ceeb tshaj plaws ntawm kev tsuas thiab metallurgy ntawm lub sijhawm - uas yog ntawm cov phau ntawv ntawm Jesuits ntawm lub Convent ntawm Zacatecas. Cov cim ntawm hluav taws uas tau ua rau ntawm ntug ntawm cov phau ntawv, thiab uas tau txais kev pabcuam los txheeb xyuas lawv cov muaj thiab tiv thaiv tub sab, qhia tawm tias cov phau ntawv tuaj txog ntawm lub tsev loj tsis yog tsuas yog los ntawm kev yuav khoom, raws li ib feem ntawm cov vaj txiaj ntsim uas cov yas muab, rau Piv txwv li, mus rau lub koom haum Franciscan, tab sis qee zaus, thaum lawv raug xa mus rau lwm lub tsev teev hawm, cov friars tau ntim ntawm lwm lub tsev qiv ntawv nrog lawv los pab nrog lawv cov khoom siv thiab sab ntsuj plig xav tau. Cov lus sau rau ntawm nplooj ntawv ntawm cov phau ntawv kuj qhia peb tias, tau muaj ib tus neeg ntawm tus kheej kev coj noj coj ua, ntau yam dhau los ua kev cai dab qhuas zej zog thaum lawv cov neeg tuag.

Kev kawm paub

Cov kev kawm ua haujlwm uas cov friars, tshwj xeeb yog Jesuits, mob siab rau lawv tus kheej, piav qhia qhov xwm ntawm ntau cov npe uas tau tshwm sim hauv cov tsev qiv ntawv muaj ntau. Ib feem zoo ntawm cov no tau ntau ntawm kev ntseeg, kev tawm tswv yim hauv phau ntawv biblical, kev tshawb fawb thiab tawm tswv yim txog Aristotle lub tswv yim, thiab rhetorical phau ntawv qhia, uas yog, hom kev paub uas nyob rau lub sijhawm ntawd tsim txoj kab ke zoo ntawm kev paub txog kab lis kev cai thiab uas cov kev kawm no guarded. Qhov tseeb tias feem ntau ntawm cov ntawv no tau txhais hauv Latin, 'thiab kev qhia ntev ntev uas yuav tsum muaj kev paub txog kev cai lij choj, kev ntseeg, thiab kev xav, ua qhov kev coj ua no ib txwm muaj kev txwv tsis pub nws yooj yim tuag tawm thaum cov tsev haujlwm ploj mus. uas nws tau loj hlob. Nrog cov kev cai dab qhuas tu noob tu noob, ib qho zoo ntawm cov tsev qiv ntawv yog cov neeg raug tsim txom los ntawm kev nyiag los sis tsis saib xyuas, yog li ntawd tsuas muaj ob peb tus tau dim, thiab cov no nyob rau hauv ib txoj kev tawg.

Txawm hais tias qhov sau tsis nto npe tshaj plaws tau nyob hauv lub tsev loj, peb paub tias cov friars nqa cov khoom tseem ceeb ntawm cov phau ntawv txawm mus rau qhov chaw tshaj plaws nyob deb. Xyoo 1767, thaum raug laij tawm ntawm Koom Haum Yes Xus txoj cai raug txiav txim, cov phau ntawv uas twb muaj lawm hauv cuaj lub hom phiaj hauv Sierra Tarahumara muaj tag nrho 1,106 tagnrho. Lub hom phiaj ntawm San Borja, uas yog ib qho uas muaj ntau ntau, muaj 71 phau ntawv, thiab ntawm Temotzachic, muaj ntau yam, nrog 222.

Tus laity

Yog tias kev siv phau ntawv tau zoo dua li kev paub txog kev ntseeg, kev siv uas muab tib neeg muab rau phau ntawv luam tawm yog qhov pom ntau dua, vim tias lawv txhais cov lus lawv nyeem yog kev tswj hwm tsawg dua li qhov ua tiav los ntawm cov neeg uas tau ua dhau los tab tom kawm kev kawm. Qhov muaj cov phau ntawv los ntawm cov pejxeem no yog yuav luag ib txwm ua tsaug rau cov ntawv pov thawj, uas tseem qhia tau lwm qhov kev cuam tshuam ntawm kev ncig ntawm cov phau ntawv. Yog tias ib tus neeg tuag tau muaj cov phau ntawv thaum lawv tseem ua neej nyob, cov no tau ua tib zoo saib xyuas rau kev twv muag nrog lawv cov khoom ntiag tug. Nyob rau hauv txoj kev no cov phau ntawv hloov cov tswv, thiab qee lub sijhawm lawv txuas ntxiv lawv txoj hauv kev txuas ntxiv thiab ntxiv rau sab qaum teb.

Cov npe uas txuas nrog wills tsis yog feem ntau nws kim heev. Qee lub sij hawm tsuas muaj ob lossis peb ntim xwb, txawm hais tias lwm lub sijhawm tus lej nce mus txog nees nkaum, tshwj xeeb yog cov neeg uas lawv qhov kev lag luam ua lag luam raws li kev paub kev paub. Ib kis tshwj tsis yog ntawm Diego de Peñalosa, tus tswv xeev ntawm Santa Fe de Nuevo México ntawm 1661-1664. Nws tau muaj 51 phau ntawv nyob rau xyoo 1669, thaum nws cov khoom raug muab txeeb. Cov ntawv npe ntev tshaj plaws tau pom meej ntawm cov neeg muaj koob muaj npe, kws kho mob, thiab kws tshawb fawb raug cai. Tab sis sab nraud ntawm cov ntawv uas txhawb txoj haujlwm kev ua haujlwm, cov phau ntawv uas tau xaiv dawb yog qhov sib txawv uas nthuav dav tshaj plaws. Tsis yog ib daim ntawv teev me me yuav tsis yuam kev, vim tias, raws li peb tau pom, ob peb qib ntawm tes tau txais kev cuam tshuam ntau dua thaum lawv rov nyeem dua, thiab cov nyhuv no tau txuas ntxiv los ntawm kev qiv nyiaj thiab cov lus ib txwm siv uas tau tshwm sim nyob ib puag ncig lawv. Cov.

Txawm hais tias kev nyeem ntawv muab kev lom zem, nws yuav tsum tsis txhob xav tias qhov cuam tshuam tsuas yog qhov tsim nyog ntawm qhov kev coj ua no. Yog li, nyob rau ntawm rooj plaub ntawm Nuño de Guzmán, nws yuav tsum nco ntsoov tias Lub Kaum Plaub Hlis Ntuj ntawm Tito Livio yog ib zaj dab neeg muaj koob meej thiab zoo kawg nkaus, los ntawm Renaissance Europe tau txais lub tswv yim tsis yog ntawm kev ua tub rog thiab nom tswv li cas. ntawm Ancient Rome, tab sis ntawm qhov zoo tshaj plaws ntawm nws. Livy, cawm mus rau sab hnub poob los ntawm Petrarch, yog ib qho ntawm Machiavelli cov neeg nyiam nyeem, txhawb nws txoj kev xav txog ntawm kev nom kev tswv. Nws tsis yog tej thaj chaw deb uas nws hais txog ntawm kev mus ncig ntawm epic, xws li hais tias ntawm Hannibal los ntawm Alps, yog tib lub hauv paus ntawm kev tshoov siab rau tus kov yeej ntawm Indies. Peb tuaj yeem nco txog ntawm no tias lub npe California thiab cov kev tshawb fawb mus rau sab qaum teb hauv kev tshawb ntawm El Dorado kuj yog motifs muab los ntawm phau ntawv: qhov thib ob ntawm Amadís de Gaula, sau los ntawm García Rodríguez de Montalvo. Xav tau chaw sau ntau ntxiv los piav txog cov nuances thiab txheeb xyuas tus cwj pwm ntau yam uas tus neeg caij npav no, phau ntawv tau muab rau sawv daws. Cov kab no tsuas yog xav ua kom paub tus nyeem ntawv rau lub ntiaj teb tiag tiag thiab kev xav tias phau ntawv thiab kev nyeem ntawv tsim tawm hauv qhov chaw hu ua New Spain.

Pin
Send
Share
Send

Yees duab video: Yuav tsum mloog Vajtswv lus koj thiab tau koob hmoov part 2 (Tej Zaum 2024).